اوپال (opal)

اپال از سیلیکاتهاى آبدار با دماى پایین ته نشین مى شود و جزو سنگ هاى رسوبى به حساب مى آید و میتواند در ترک ها، اتصالات و حفره ها در صخره هاى رسوبى، آتشفشانى و دگرگون ته نشین شود. معمولا 3 تا 30 درصد اپال، آب است. سختى آن 5.5-6.5، وزن مخصوص 1.98-2.50 و ضریب شکست 1.37-1.52 است.
شفافیت آن مى تواند از شفاف تا مات باشد. هرچه زمینه سنگ اوپال تیره تر باشد تا پدیده آن واضح تر دیده شود، با ارزش تراست، پس به طور کلى اپال سیاه از اوپال سفید ارزش بیشترى دارد. اپال را هم مثل مروارید باید هر چند وقت یکبار در آب گذاشت. ترکیب شیمیایى اوپال nH2O.SiO2 بوده غیر کریستالین، ژل سیلیکاى جامد است.
اوپال به 5 دسته تقسیم مى شود:
- اپال قیمتى صد در صد اوپال است. اوپال خالص که داراى پدیده بازى با رنگ است، علت این پدیده وجود سیلیکاتهاى یک اندازه در کنارهم و در فضاهاى خالى مابین سیلیکاها آب وجود بوده که هنگام برخورد نور با به سطح سنگ باعث ایجاد این پدیده مى شود.
- اوپال آتشى به رنگ زرد-قرمز
- اپال معمولى سیلیکاها نامنظم کنار هم قرار گرفته اند و پدیده بازى با رنگ ها ندارد.
- ماتریکس اوپال (Opal Matrix) داراى رنگ روشن، گاهى اوقات رنک مى شود تا به شکل اوپال سیاه درآید.
- بولدر اوپال (Boulder Opal) درزها یا شکاف هاى نازک، معمولا داراى بدنه اى با رنگ روشن، در ماتریس آهن مایل به قهوه اى و یا سنگ ماسه لک دار.
معادن اوپال :
بزرگترین معادن در استرالیا (ماسه سنگ)، برزیل (آتشفشانى)، مکزیک (گدازه هاى تجزیه شده)، آمریکا (نوادا و اورگان) (آتشفشانى)، گواتمالا، هندوراس (گدازه هاى تجزیه شده)، اندونزى (آتشفشانى)، چکسلواکى (منبع تاریخى: مجارستان - گدازه هاى تجزیه شده)، تانزانیا، عمان است.
بهسازى اوپال :
براى تقویت پدیده بازى با رنگ ها در اوپال، سنگ را با اسید رقیق شده و شکر رنگ مى کنند (dying) که باعث تیره تر شدن زمینه سنگ مى شود. ر در مقابل حرارت،‌عکس العمل ضعیف دارد و اسید هیدروفلوریدک روى این سنگ اثر مى گذارد.
اوپال چند لایه (Assembled opal):
همانطور که گفته شد، تمام اوپال ها داراى مقدارى آب هستند و آنهایى که داراى درصد بالاترى آب بوده، ممکن است آب خود را از دست بدهند و ترک بردارند و دوام سنگ اوپال کم شود. به همین دلیل براى جلوگیرى از شکسته شدن سنگ آن را دو لایه و یا سه لایه مى کنند، براى دو لایه یا سه لایه کردن آنها از سنگ کریستال و اونیکس استفاده مى کنند. معمولا سنگ کریستال را بالا اونیکس را پایین مى گذارند.
اوپال مصنوعى :
تولید اوپال مصنوعى، رشد گوى ها سیلیکایى با اندازه درست و صحیح را در بر مى گیرد. زمانى که این کار انجام شد، گوى ها به مدت چند ماه، در ظرفى قرار داده مى شوند. متاسفانه محصول به دست آمده، همان مشکل اوپال هاى طبیعى را دارد. این مشکل در اوپال مصنوعى، با برش راف به قطعات کوچک سپس اشباع آنها با تثبیت کننده هاى (zirconium) stabilizers حل مى شود. این کار از بى آبى و ترک خوردگى جلوگیرى مى کند، اما به دلیل اینکه تثبیت کننده ها دراوپال هاى طبیعى وجود نداردف برخى از گوهرشناسان، این محصول را با مارک مشابه اوپال برچسب مى زنند اما در بازار به عنوان اوپال مصنوعى شناخته شده است. اوپال مصنوعى داراى خواصى یکسان با اپال طبیعى است و مى توان با یک آزمایش میکروسکوپى شناسایى کرد.
www.jtd.ir